Прогерия – тезликда қариш ёки Хатчинсон касаллиги

Хатчинсон касаллиги ёки Прогерия — камёб касалликлар орасида энг машҳури. Туғма генетик аномалия туфайли бу касалликка чалинган инсонлар нормадагига нисбатан 8 баробаргача кўпроқ тезликда қарий бошлайдилар. Аммо эътиборли жиҳати тана ҳар қанча кексаймасин ақл болалигича қолади.

Аксарият ҳолларда бундай болалар 12-13 ёшгача нобуд бўладилар. Бироқ Японияда бу касалликка чалингани ҳолда 45 ёшгача яшаган одам ҳам бор. Дунё бўйича 80 тача қайд этилган бу касаллик ўғил болаларда қизларга нисбатан икки баробар кўп учрайди.

Бундай бемор Ўзбекистонда ҳам бор.

Моргеллон касаллиги

АҚШлик шифокорлар бу касалликни 2002 йилда расман қайд этдилар. Касаллик кечишининг ўзига хос хусусияти шундаки бемор ўз териси остида юзлаб ҳашаротлар, чувалчанглар ва турли қуртлар юрганини ҳис қилади ҳамда бунинг сабабини ҳечам тушунтира олмайди.

Дастлаб шифокорлар бу ҳолатга психик муаммо сифатида қараганлар, аммо беморлар терисидаги қичишиш, шишлар, қизаришлар ва мушакларнинг узлуксиз қисқариши кузатилганидан кейин янада кўпроқ ўрганишга мажбур бўлганлар.

2012 йилга келибгина бу белгилар руҳий касаллик белгилари эканлиги бўйича узил-кесил хулосага келинди.

Триметиламинурия – балиқ ҳиди синдроми

Балки мана шу сатрларни ўқиётган муштарийлар орасида ҳам кимдир баданидан балиқ ҳиди анқиб турадиган одамни учратгандир. Бу касаллик нисбатан кўп учрайди. Синдром ҳам ҳолатни айнан ифодалаган ҳолда номланган – балиқ ҳиди синдроми (фан тилида — триметиламинурия).

Бу генетик патологиянинг ўзига хос жиҳати жигар триметиламинларни қайта ишлай олмай қолади. Бу касалликнинг ҳам самарали давоси топилмаган. Бу модда ўткир ва ёқимсиз ҳиди билан ажралиб туради. Натижада бутун танадан бадбўй “тароват” таралиб туради.

Куру касаллиги

Давоси топилмаган, бемор дастлаб жуда кучли бош оғриғидан азият чекади, кейин иммунитет кескин тушиб кетади, энг оғир белгиси сифатида асаб ҳужайраларининг емирилиши кузатилади ва бунинг асорати сифатида оёқ-қўллар инсонга бўйсунмай қолади. Янги Гвинеядаги форе қабиласида кўп учровчи бу касаллик жуда оғир ва шиддатли кечади.

Бемор одатда бир йил ичида кучли оғриқлардан азобланиб, юрак ва ўпка етишмовчилигидан вафот этади.

Патологик уйқусизлик

Ўтган асрнинг етмишинчи йилларидан бошлаб ўрганила бошланган бу касаллик сабабчиси 20-хромосомадаги мутаген жараёнлар эканлиги аниқланган. Уйқусизлик туфайли ўлим топиш мумкинлигини тасаввур қилиш қийин. Аммо камёб касаллик сифатида қайд этилувчи патологик уйқусизлик кўп ҳолларда ўлимга олиб келади.

Касаллик ярим йилдан бир неча йилгача давом этиши мумкин. Бир неча ўн кишидан қайд қилинган бу касалликка чалинганлар одатда организмнинг ҳаддан зиёд толиқиши, аммо одам барибир ухлай олмаслигидан вафот этадилар.

Ютуқми ёки дард? Оғриқни сезмаслик

Дунё бўйича бир неча юз шундай инсонлар мавжуд. Бир қарашда муаммо эмасдек туйиладиган бу синдром ҳам инсон учун жуда хавфлидир. Айниқса болаларда оғир кечади. Суяклари синар даражада йиқилган болалар ҳам бу касаллик туфайли жилмайиб тураверганлари қайд этилган. Одатда ёш улғайгани сари оғриқ пайдо бўлади ва катта ёшлиларда деярли учрамайди.

Аброр Зоҳидов