Ҳа, у даврларнинг гашти, завқи ўзгача эди. Аттанг, ҳозирги болалар бундан бебаҳра. Аксарияти умуман эртак нималигини ҳам билмаса керак... Телефон, планшет уларнинг асосий овунчоғига айланган. Оқибатда дилбандларимиз ажнабий қаҳрамонларга ҳавас ва тақлид қилиб улғаймоқда.

«Катта бўлсам, «Ўргимчак одам» бўламан!»

Бир куни автобусда 6 ёшли болакайнинг ҳаракатлари эътиборимни тортди. Ўзини худди «Ўргимчак одам»дек тутарди. Мендан бошқа ҳеч ким унга ортиқча эътибор бермасди. Ҳатто онасининг ҳам парвойи фалак. Болакайни сўроққа тутдим, у эса ғурур билан «Катта бўлсам,«Ўргимчак одам» бўламан!» деди.

Аслида бу фожиа. Тасаввур қилаяпсизми, минглаб болалар онгини ғарбнинг тўқима қаҳрамонлари эгаллаб олган. Афсуски, шу пайтгача «Алпомишга, Широққа, Жалолиддин Мангубердига ўхшагим келади», деган ўғлонни учратмадим. Борди-ю сизнинг фарзандингиз ёки набирангиз миллий қаҳрамонларимиздек бўлиш истаги билан улғаяётган бўлса, табригимни қабул қилинг. Сизга жуда ҳавасдаман.

Ёш авлодни китобхон бўлишига кўп даъват қиламиз, бонг урамиз. Аммо ўз фарзандимиз билан ишимиз йўқ. Гўёки уни моддий таъминлаб қўйсак, кифоядек. Шу боис тўрт сўмни ўн сўм қилиш илинжида елиб-югурамиз. Чойхона, гап, улфатчиликдан бери келмаймиз. Бошқалар учун истаганча вақт топамиз, енгил-елпи ҳою ҳаваслар ортидан ўпкамизни қўлтиқлаб чопамиз. Аммо уйимизда Бетмен, Жокерлар вояга ётаётгани билан ишимиз йўқ.

«Дадам уйда йўқ, дегин»

«Калила ва Димна» асарида уч минг йил аввалги бир хавотир келтирилади: «Ёшлар тарбияси айниб кетди, бу кетишда дунё ҳадемай бузилиб кетади...». Буюк Геродот Миср эҳромларидаги ёзувларни ўқиб, уларни келажак авлодларга қолдириб кетган: «Ёшлар бузилиб кетди. Нима қилиш керак?».

Қарс икки қўлдан чиқади. Демак, болага тўғри тарбия бериш ҳам, уни йўлдан оздириш ҳам ўзимизнинг қўлимизда. Аслида биз катталар уларга қуруқ панд-насиҳат бериш ўрнига кўпроқ ўрнак бўлганимиз маъқул. Зеро, қуш уясида кўрганини қилади. Шундай экан, ҳар бир ҳаракатимизга, сўзимизга жиддий эътибор беришимиз керак. Айниқса, уларни ҳар қандай ҳолатда ёлғондан узоқ тутиш зарур. «Дадам уйда йўқ, дегин», «Дадам ухлаяпти, деб айт», каби алдовларнинг таъмини тоттирмаслигимиз жоиз.

Тасаввур қилинг, агар бола вояга етгунга қадар мана шундай ёлғонлар орасида улғайса, эртага у жамият учун катта хавфга айланади. Ватан учун муносиб шахсни тарбиялаб, камолга етказиш асосий мақсадимиз бўлиши шарт.

Яна бир гап. Ота ёки она боғчадан ҳар куни кечқурун фарзандларини олиб келади. Йўл-йўлакай ўғли ёки қизидан кун давомида нима овқат еганини сўрайди. Камдан-кам ота-оналаргина болалари бугун қандай шеър ёдлагани, бошқа болалар билан уришмагани, ўзини яхши тутгани билан қизиқади. Ҳа, дўппини бошдан олиб қўйиб ўйлайдиган вақт келди, менимча.

Вақт жуда тез ўтяпти. Эртага бугунни топиб бўлмайди. Хаш-паш дегунча фарзандимизнинг бўйи чўзилиб, бизга тенглашиб қолади. Шунинг учун ҳар бир дақиқадан унумли фойдаланиш зарур. Болаларимиз масъулиятли ва ватанпарвар бўлиб ­улғайишида эса миллий эртакларнинг аҳамияти жуда катта.

Умид ХУДОЙҚУЛОВ

«ISHONCH»