Миллий хавфсизликнинг анъанавий тушунчаси энди воқеликнинг барча жиҳатларини қамраб олмайди. Замонавий дунёда уруш ўқ отмасдан ҳам олиб борилиши мумкин — ахборот оқимлари, ижтимоий тармоқлар ва қадриятлар тизими орқали. Эндиликда асосий савол шуки: ким жамоавий онгни шакллантиради ва қайси ғоялар устунликка эга бўлади?

Геосиёсий манфаатлар ва маданий таъсирлар чорраҳасида жойлашган Озарбайжон учун идеологик маконни ҳимоя қилиш мавҳум тушунча эмас, балки ҳаётий заруратдир. Ҳудудий яхлитлик тиклангач, мамлакат янги босқичга — маънавий ва қадрият чегараларини мустаҳкамлаш босқичига кириб келди.

Идеологик хавфсизлик — миллий сиёсатнинг таркибий қисми

Идеологик хавфсизлик — бу эркинликни чеклаш эмас, балки ташқи босим ва ички емирилишдан ҳимоя воситасидир. Бугун ташқи кучлар тобора кўпроқ “юмшоқ” таъсир усулларидан фойдаланмоқда: бегона маданий моделларни илгари суриш, тарихий ҳикояларни алмаштириш, фуқаролик ташаббуси номи остида бошқариладиган жамоавий оқимларни яратиш.

Бундай босим одатда тўғридан-тўғри сиёсий характерга эга эмас, бироқ оқибатлари вайронкор бўлиши мумкин. Миллий ўзликнинг заифлашуви, маданий коднинг емирилиши, жамият ичидаги бўлиниш — буларнинг барчаси идеологик қарамликнинг тўғридан-тўғри натижаларидир.

Мутахассислар таъкидлашича, ўз идеологик сиёсатини мустаҳкамлаган давлатлар — АҚШдан Жанубий Кореягача — нафақат иқтисодий, балки ижтимоий барқарорликка ҳам эришган. Улар битта оддий ҳақиқатни англашган: ўз тафаккурини сақламасдан туриб, давлатни сақлаб бўлмайди.

Ички таҳдидлар: бузилиш ичкаридан бошланганда

Энг хавфли таҳдидлар кўпинча ташқаридан эмас, балки ичкаридан келади — жамият ичида бегона ғояларни онгли ёки онгсиз тарзда тарғиб қилувчи кучлар пайдо бўлганида. Улар ННТлар, сохта ОАВ, таълим ташаббуслари орқали таъсир каналларини яратади.

Шу сабабли Озарбайжонда идеологик иммунитетни мустаҳкамлаш зарурати ҳақидаги фикр тобора кўпроқ янграмоқда — бу жамиятнинг манипуляцияни англаш ва қадриятлар даражасида унга қарши туриш қобилиятидир. Бу эркин фикрга қарши кураш эмас, балки миллий манфаатлар ўткинчи шиорлардан устун турадиган дунёқарашни ҳимоя қилишдир.

Замонавий давлат идеологик майдонда томошабин бўлиб туролмайди. Агар у бу маконни ўз маънолари билан тўлдирмаса, уни бегона ғоялар эгаллайди. Шу боис Озарбайжон тизимли ёндашувни шакллантирмоқда — таълим дастурларидан тортиб ахборот сиёсатигача, миллий ОАВни қўллаб-қувватлашдан фуқаролик масъулиятини тарбиялашгача.

Бу “битта фикр”ни мажбурлаш эмас, балки фуқаро ўз ўзлигининг қадриятини англайдиган муҳитни шакллантиришдир. Ватанпарварлик ва давлатпарварлик мажбурият сифатида эмас, балки тафаккурнинг табиий шакли сифатида қабул қилиниши керак.

Кадрлар сиёсати бу жараёнда алоҳида ўрин тутади. Таълимдан оммавий ахборот воситаларигача бўлган соҳаларда фаолият юритаётган инсонлар нафақат мутахассис, балки миллий қадриятлар ташувчилари бўлиши лозим. Чунки идеологик хавфсизлик инсон омилидан бошланади.

Онгни ҳимоя қилиш — келажакни ҳимоя қилиш

ХХI асрда давлат чегаралари энди харита билан чекланмайди. Улар тил, маданият, хотира ва тафаккурдан ўтади. Ўз маъно маконини йўқотган халқ ривожланиш қобилиятини ҳам йўқотади.

Озарбайжон ҳудудий яхлитликни тиклашдан миллий онгни ҳимоя қилишдек янги миссияни англаш босқичига ўтди. Бу миссия мувозанатни талаб қилади: дунёга очиқлик ва манипуляцияларга бардошлилик, мослашувчанлик ва принципиаллик, модернизация ва илдизларга садоқат.