Замонавий конституцияларга ўхшаш биринчи қонунлар тўплами замонавий Ироқ ҳудудидаги қадимги қулдорлик давлатларида — Шумер ва Бобилда пайдо бўлган. Кейин Қадимги Юнонистоннинг шаҳар-давлатларида қонунлар ва қоидалар тўпламлари ёзилди ва шундан кейин Римда қабул қилинди.

Энг катта ҳажмли

Ушбу конституция Ҳиндистонда амал қилади. Унда деярли 150 минг сўз мавжуд. У 465 та модда, 12 та йирик илова ва 70 дан ортиқ тузатишлардан иборат. Баъзи тузатишлар шунчалик каттаки, улар ҳажми бўйича АҚШ Конституциясига яқинлашмоқда.

Европа Иттифоқи конституцияси ҳам Ҳиндистоннинг асосий қонуни билан рақобатлашади: 265 саҳифа, 448 мақола ва 60 мингдан ортиқ сўз.

Энг қисқаси

Иорданияда қабул қилинган (1952 йил) 2 мингдан ортиқ сўз ва 9 бобдан иборат.

Энг тинчликсевар

Япония Конституцияси Япониянинг урушдан воз кечишини назарда тутувчи ҳужжатга айланди. Бу Япония Иккинчи жаҳон урушидаги мағлубиятдан кейин содир бўлди. Конституцияда айтилишича, Япония халқи бундан буён давлат суверенитетини амалга ошириш усули сифатида урушдан воз кечмоқда.

Энг машҳур конституция

Дунёдаги энг машҳур Конституция — АҚШ Конституцияси. Кўпгина америкаликлар ўзларининг Конституциясини энг қадимги ва энг қисқа деб билишади. Ушбу Конституция эса Президент лавозимига 2 мартадан ортиқ сайланиш ҳуқуқини чеклайди. Ва америкаликлар бунга қатъий риоя қилишади.

Тарихчиларнинг айтишича, Бенжамин Франклин Конституцияни имзолаганида, соғлиғи туфайли буни ўзи қилиши қийин бўлган. Аммо ниҳоят имзо қўйганида, кўз ёшларини тўхтата олмаган. Шунда у 81 ёшда эди. Энг ёш имзо қўйган Ню-Жерси штатидан Жонатан Дайтон эди, у ўша пайтда 26 ёшда бўлган.

Энг дунёвий бўлмаган конституция

Ватикан шаҳар-давлати ўз конституциясига эга бўлиб, у бошқа давлатларнинг ўхшаш ҳужжатларидан жуда фарқ қилади. Масалан, унда фуқароларнинг ҳуқуқлари ҳақида эмас, балки понтифик ва кардиналларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари ҳақида ёзилган. Ватикан давлатининг суверенитети бўлган Олий Понтифик қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимиятларининг тўлиқлигига эга. Тахт бўш бўлган даврда бу ҳокимият Кардиналлар коллежига тегишли бўлиб, у қонун ҳужжатларини фақат шошилинч зарурат туғилганда ва фақат бўш иш ўринлари муддати учун чиқариши мумкин. Улар Олий Папа томонидан тасдиқланмаса, кейинчалик қонун нормаларига мувофиқ сайланади.

Энг экологик тоза

Эквадор табиат ҳуқуқларини Конституция даражасида мустаҳкамлаган дунёдаги биринчи давлат бўлди. 2008 йилги глобал инқироз мамлакат иқтисодиётидаги, асосан, нефть қазиб олишга асосланган мураккаб вазиятни янада мураккаблаштирди. Бу эса сиёсий ўзгаришларга ва янги асосий қонуннинг қабул қилинишига олиб келди. Эквадор Конституцияси энди табиат ва экотизимларнинг мавжуд бўлиш, кўпайиш ва қайта қуриш ҳуқуқини кафолатлайди. Ушбу қоидалар аллақачон бир нечта суд ишлари учун асос бўлди. Масалан, маҳаллий аҳолининг муниципалитетлардан бирининг ҳокимиятига қарши даъвоси, улар йўлни кенгайтириш ва ахлатни дарёга ташлашга қарор қилишди. Бу каналнинг торайишига олиб келиши ва унинг экотизимига салбий таъсир кўрсатиши мумкинлиги сабабли, суд ишни бекор қилишга қарор қилган.

Анваржон ҲАЛИМОВ тайёрлади