— Тўрт йилдан буён Франция Тараққиёт агентлиги молиявий кўмаги билан «Самарқанд шаҳридаги қаттиқ маиший чиқиндиларни бошқаришни модернизациялаш» лойиҳасини амалга ошириб келяпмиз, — дейди «Мароқанд обод» давлат унитар корхонаси раҳбари Расул Тўлқинов. — Корхонамиз Самарқанд шаҳри ва туманида аҳолининг маиший чиқиндиларини тўплаш ва олиб чиқиш хизматини кўрсатмоқда. Амалдаги тўлов (тариф 1 киши учун 3400 сўм, бюджет ва улгуржи ташкилотларга эса 1 метр куб. учун 58651 сўм) кетган харажатларни қопламаяпти.

Шунинг учун ҳам маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизмати нархи аҳоли учун киши бошига бир ойда 4154 сўмдан 5365 сўмгача, бюджет ва улгуржи ташкилотлар учун бир метр куб. учун 69686 сўмдан 92830 сўмгача бўлишини таклиф қиляпмиз. Бусиз фаолиятимизни рисоладагидек ташкил этиш мутлоқ имконсиз бўлиб қолаверади.

— Муаммоларнинг асосий сабабларидан бири, чиқинди ташиб кетиш хизмати бўйича тарифларнинг 3 йилдан буён оширилмасдан келинаётганига бориб тақалади, — дейди Самарқанд вилояти экология ва атроф-муҳит муҳофазаси — бошқармаси бўлим бошлиғи Умид Мунавваров.

— Вилоятда тарифлар сўнгги бор 2021 йилнинг ноябрь ойида ўзгартирилган бўлиб, ўшанда аҳоли учун бир кишига 2900-3400 сўм, юридик шахсларга 1 метр куб. учун 44700 сўм (ҚҚСсиз) миқдорида белгиланган.

Ҳолбуки, ўтган давр мобайнида меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори тўрт маротаба оширилгани боис, санитар тозалаш корхоналарининг ишчи-ходимларга тўлаётган иш ҳақи харажатлари ўртача 2 бараварга, ёнилғи-мойлаш маҳсулотлари, жумладан, сиқилган газ 3,5 бараварга, бензин 1,3 бараварга, дизель ёқилғиси 2,2 бараварга ортган. Техника воситаларини эҳтиёт қисмлар билан таъминлаш учун сарфланадиган харажатлар ҳам 2 баравар қимматлаган бир шароитда, амалдаги ташиш тарифлари ўзгаришсиз қолаётир.

Соҳада эса режалаштирилган ишлар оз эмас. Хусусан, вилоят бўйича 4 та давлат-хусусий шериклик битимлари имзоланган. Мазкур келишувларга асосан, тадбиркорлик субъектлари томонидан 53,9 миллиард сўм инвестиция маблағлари ҳисобига 45 та махсус техника ва 410 та чиқинди контейнери харид қилиш назарда тутилмоқда. Шунингдек, 40 та чиқинди йиғиш майдончаси, 19 та қайта юклаш, қайта ишлаш ва саралаш заводи қуриш белгиланган эса-да амалдаги тариф миқдорларининг пастлиги лойиҳаларнинг амалга оширилишига йўл бермаяпти.

— Жорий йилдан эътиборан Вазирлар Маҳкамаси томонидан барча вилоятларга маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш хизматлари учун тўлов тарифларини қайта кўриб чиқиш тавсия этилгани соҳада муайян ўнгланишларга асос бўлади,— дейди мутахассис. — Вилоят иқтисодиёт ва молия бош бошқармаси мутахассислари томонидан ҳудудда хизмат кўрсатувчи 8 та корхона фаолияти ўрганилиб, истиқболни ўйлаган ҳолда шаҳар ва туманлар учун келгусида қўлланиладиган нархлар (тарифлар) белгилангани айни муддао бўлди. Қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиш хизмат нархи аҳоли учун Самарқанд шаҳри ва туманида 1 кишига 1 ойда 5000 сўм, бюджет ва улгуржи ташкилотлар учун 1 м3 учун 90 000 сўмни, Каттақўрғон шаҳри ва бошқа туманларда 1 кишига 1 ойда 4129 сўм, бюджет ва улгуржи ташкилотлар учун 1 метр куб учун 59693 сўм бўлиши мумкинлиги тавсия этилди.

Гапнинг очиғи, чиқиндини улоқтириб қутилишдан осони йўқ. Ваҳоланки, Сингапурда чиқиндининг 56 фоизи қайта ишланади. Японияда резина ва кабель буюмларининг 34 фоизи, шиша буюмларининг 43 фоизи, қоғоз ва картоннинг 54 фоизи чиқиндини қайта ишлашдан олинаётган бир шароитда, биз нима учун ушбу муаммони узил-кесил ҳал қилишимиз мумкин эмас?!

Нурилла ШАМСИЕВ,
Ishonch.uz