Ҳиндистон (аҳолиси 1.47 млрд киши)

Бемалол айтиш мумкинки, Ҳиндистонда футбол биринчи рақамли спорт тури эмас. Бир вақтлар йирик футбол мусобақасида ҳиндистонлик футболчилар стадионга ялангоёқда чиқиб келишгани ва ҳакамнинг эътирози туфайли ўйиндан воз кечганликлари қайд этилган.

Нафақат Ҳиндистон, балки аҳолиси сони жиҳатдан (255 млн киши) яна бир йирик давлат – Покистон ҳамда 173 млн нуфусга эга Бангладешда ҳам ҳеч қайси спорт тури оммабопликда крикет билан тенглаша олмайди.

Крикет бўйича етакчилар бу давлатларда ҳақиқий юлдуз, миллий қаҳрамонлардир.

Хитой (аҳолиси 1.4 млрд киши)

Хитойда футболни яхши кўришади. Аммо уни биринчи рақамли дейиш ҳақиқатга тўғри келмайди. Дунёнинг бошқа ҳудудларида “стол тенниси”, ўзлари эса “пинг-понг” деб атайдиган спорт тури маҳаллий аҳолининг жону-дили. Шунингдек яккакураш, йога ҳам хитойликларнинг севимли эрмакларидир. Албатта, дунё бўйлаб футболга қизиқиш юқорилиги хитойлик корчалонларнинг ҳам эътиборидан четда қолмаган. Сўнгги йилларда клубларга жуда катта пул тикилиши, Европанинг номдор футболчилари трансфер қилиниши ортидан Хитойга эътиборни тортиш мақсад қилинган. Бунинг ортида ҳам табиийки бизнес ҳамда манфаатлар ётади.

АҚШ (аҳолиси 345 млн киши)

Дунёнинг энг бой ва ҳамма муҳожирлар интилувчи давлатида футболни “соккер” деб аташади. Дастлаб бу ўйин футболдан анча фарқ қилган – бўлимлар 30 дақиқадан учта бўлган, тўп майдон четидан қўлда эмас, оёқда киритилган.

Энг муҳими футбол ҳеч қачон АҚШда биринчи рақамли спорт тури бўла олмаган, Оммабоплиги жиҳатдан кучли учликка ҳам кира олмайди ҳатто.

АҚШликлар хоккейни хуш кўришади, баскетбол ишқибозлари жуда кўп. Бир вақтлар NBA юлдузлари олган супергонорарлар футболчиларнинг ҳатто тушига ҳам кирмаганди. Шунингдек бокс жуда оммабоп, NASKAR пойгаларини орзиқиб кутишади.

Лекин буларнинг ҳеч бири оммабопликда америкача футболга тенг кела олмайди. Футбол, регби ва яна алламбало ўйинларнинг қоришмаси бўлган бу ўйиннинг қоидаларини анча-мунча одам тушунмайди. Мавсуми жуда қисқа муддат давом этсада, энг қиммат трансляциялар рейтингида доим биринчиликни эгаллайди. Айниқса финал ўйини ҳисобланган супербоул куни АҚШликлар сал кам ақлдан озишади ва бу ишқибозликни Эль-классиколарга қиёслаб бўлмайди.

Индонезия (аҳолиси 280 млн киши)

Бу давлатда ҳам футбол ўйнашади. Лекин натижалар жудаям камтар. Ҳали бирор марта Индонезия терма жамоасининг майдонга тушганини ва арзирли натижага эришганини кузатмаганмиз. Маҳаллий аҳоли орасида бадминтон жуда машҳур. Шунингдек ёшлар Пенсак Силат деб номланувчи жанговар санъат билан шуғулланишни хуш кўришади ва айнан шу спорт турлари бўйича мамлакат спортчилари бир неча марта нуфузли шоҳсупаларга кўтарилишган.

Япония (аҳолиси 120 млн киши)

Японлар футболни яхши кўришади ва ёмон ўйнашмайди ҳам. Кунчиқар давлат вакиллари бир неча марта жаҳон чемпиоантига чиқишган ва ўзларида ҳам мундиал ўтказишган. Аммо миллий анъаналарга ўта қаттиқ эътибор берувчи япон халқи учун сумога тенг келадиган томоша йўқ. Анча-мунча футболчилар машҳурликда сумочиларга тенг кела олишмайди.

* * *

Бундан ташқари Австралия, Янги Зеландия каби катта ҳудудларда регбига етадигани йўқ. Скандинавия давлатлари, Россияда хоккейни кўпроқ севишади. Лотин Америкасининг кўплаб давлатлари, хусусан Кубада ишқибозлар ҳеч бир спорт турини боксга алмаштиришмайди. Ҳатто футбол ҳудуди бўлган Европада ҳам “Формула 1”, матадор каби ўйинларнинг мухлислари жуда кўп.

* * *

Кўриниб турибдики, дунё аҳолисининг ярмидан кўпроғи яшовчи ҳудудларда футбол биринчи рақамли спорт тури эмас ёки ҳали бўлиб улгурмаган.

Албатта, кўп миллиардли трансляциялар, рекламалар, оламшумул трансферлар ва миллионлаб сайёҳларни жалб қилувчи Жаҳон чемпионатлари футболнинг оммабоплигини таъминлайди. Шунингдек, ҳар қандай модани дунёга тарқатувчи Кўҳна Қитъада футболни севишлари ортидан кўплаб араб давлатларида ҳам бу спорт турининг ишқибозлари кўпайган. Шундай бўлсада, дунёда биринчи рақамли спорт тури фақат бир донагина эмас – ҳаммаси нисбий.

Аммо тан олиш лозим, йилдан йилга футболнинг нуфузи ортиб бормоқда.

Аброр Зоҳидов