Дунёнинг 190 дан ортиқ мамлакатларидан делегатлар, мутахассислар, сиёсатчилар ва фаоллар иштирок этётган бу саммит иқлим ўзгаришига қарши кураш бўйича халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш ва узоқ муддатли стратегияни шакллантиришга қаратилган. CОP29 саммити олдидан дунё жамоатчилиги бир қатор муҳим масалаларни ҳал қилишга умид қилган эди, жумладан:

Глобал исишни 1.5 даража целсий бўйича чеклаш: CОP21 да (Париж Келишуви) белгиланган мақсад - глобал исиш даражасини саноатгача бўлган даврга нисбатан 1.5 даража целсий даражасидан юқори бўлмаган даражада ушлаб туриш. CОP29 саммитида бу мақсадга эришиш учун аниқ ва кучлироқ чора-тадбирлар белгилаши кутилган эди.

Молиявий ёрдам: Ривожланаётган мамлакатлар иқлим ўзгаришига мослашиш ва “Яшил” энергияга ўтиш учун молиявий ёрдамга муҳтож. CОP29 да ривожланаётган мамлакатларга молиявий ёрдамнинг миқдори ва шартлари бўйича келишувга эришиш муҳим эди.

“Яшил” технологиялар: Иқлим ўзгаришига қарши курашда янги технологиялар муҳим рол ўйнайди. CОP29 да “Яшил” технологияларни ривожлантириш ва ўтказиш бўйича ҳамкорлик мустаҳкамланиши керак эди.

Карбон қайта тиклаш: CОP29 да карбон қайта тиклаш ва карбон эмиссиясини камайтириш бўйича янги мақсадлар ва стратегиялар белгилаши кутилган эди.

CОP29 саммитида бир қатор муҳим келишувларга эришилди, жумладан:

Мамлакатлар ўзларининг иқлим мақсадларига эришишда қандай тараққиёт кўрсатаётганлигини аниқлаш ва баҳолаш учун янги механизмларни ишлаб чиқишга келишиб олишди. CОP29 да “Яшил” энергия манбаларини ривожлантириш ва ўтиш бўйича янги мақсадлар ва стратегиялар белгиланди. CОP29 да иқлим ўзгаришига мослашиш бўйича янги чора-тадбирлар ва стратегиялар ишлаб чиқилди. Шу билан бирга, CОP29 саммитида бир қатор муаммолар ва қарама-қаршиликлар ҳам мавжуд эди:

Молиявий ёрдамнинг етишмаслиги ривожланаётган мамлакатларга иқлим ўзгаришига қарши кураш учун молиявий ёрдам етишмаслиги муаммоси ҳал этилмади.

“Яшил” технологияларни ўтказиш муаммолари ривожланаётган мамлакатларга “Яшил” технологияларни ўтказиш ва жорий этиш учун кўпроқ ёрдам керак.

Карбон эмиссиясини камайтириш CОP29 да баъзи мамлакатлар карбон эмиссиясини камайтириш бўйича ўз мақсадларини қайта кўриб чиқишга тайёр эмаслиги муаммоси мавжуд эди.

CОP29 саммити иқлим ўзгаришига қарши курашда муҳим қадам бўлди. Саммит да муҳим келишувларга эришилди ва янги стратегиялар ишлаб чиқилди. Аммо, иқлим ўзгаришига қарши кураш узоқ ва мураккаб жараён бўлиб, саммитда ҳал этилмаган муаммолар ҳам мавжуд.

CОP29 саммитидан кейинги даврда глобал ҳамжамият иқлим ўзгаришига қарши курашни кучайтириш, янги технологияларни ривожлантириш ва ривожланаётган мамлакатларга ёрдам бериш учун биргаликда ҳаракат қилиши керак. Фақат шундай бўлганда, биз иқлим ўзгариши хавфидан ҳимоя қилинамиз ва келажак авлодлар учун барқарор ва яшашга лойиқ дунё яратишга муваффақ бўламиз.

Машҳура ЖЎРАҚУЛОВА
Ishonch.uz