Глобал иқтисодий ўсиш суръати

Халқаро Валюта Жамғармаси (IMF) ва Иқтисодий Ҳамкорлик ва Тараққиёт Ташкилоти (ОЕSD) 2025 йилда глобал иқтисодий ўсиш суръатини 3,2% атрофида бўлишини прогноз қилмоқда, бу 2000-2019 йиллардаги ўртача кўрсаткичдан (3,8%) пастдир. Бунинг асосий сабабларидан бири – ривожланган давлатлар иқтисодиётидаги секинлашув, юқори фоиз ставкалари ва кўплаб мамлакатлардаги молиявий қийинчиликлардир. Шу билан бирга, АҚШ ва Ҳиндистон каби давлатлар кучлироқ ўсишни сақлаб қолиши мумкин. Ҳиндистонда иқтисодий ислоҳотлар, демографик ўсиш ва технологияларга киритилган инвестициялар иқтисодий фаолликни қўллаб-қувватласа, АҚШда меҳнат бозори ва инновацион технологиялар ўсишни рағбатлантиради.

Инфляция даражасининг барқарорлашиши

2025 йилда инфляция даражаси пасайиши кутилмоқда. OESD маълумотларига кўра, глобал инфляция даражаси 2023 йилдаги 6,9% дан 2025 йилда 3,4% га тушиши мумкин. Бу пасайишнинг асосий сабаблари – энергия нархларининг барқарорлашиши, марказий банкларнинг қатъий пул-кредит сиёсати ва етказиб бериш занжирларининг яхшиланишидир. Марказий банклар, хусусан АҚШ Федерал захира тизими ва Европа Марказий банки, фоиз ставкаларини аста-секин пасайтириши мумкин, бу эса иқтисодий фаолликка қўшимча туртки беради.

Геосиёсий хавф-хатарлар ва савдо алоқалари

Геосиёсий ноаниқликлар жаҳон иқтисодиётига таҳдид солишда давом этмоқда. Яқин Шарқдаги зиддиятлар, Россия ва Украина ўртасидаги можаролар ва АҚШ-Хитой иқтисодий рақобати глобал савдо ва энергетика ресурслари етказиб бериш тизимига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Айниқса, Хитойдаги иқтисодий барқарорликка таъсир қилувчи омиллар ва АҚШ билан рақобат ўртасидаги таранглик, Осиё ва глобал савдо майдонларида хавфсизлик чоралари ва иқтисодий диверсификацияга эҳтиёжни кучайтиради.

Ривожланаётган мамлакатларда ўсиш истиқболлари

Хитой, Ҳиндистон ва Жануби-Шарқий Осиё давлатлари 2025 йилда иқтисодий ўсишда етакчи рол ўйнаши кутилмоқда. Бу давлатларда хизмат кўрсатиш сектори ва технологиялар соҳасидаги ривожланиш иқтисодий фаолликни қўллаб-қувватлайди. Хитойдаги фискал ёрдам ҳам ички истеъмолни рағбатлантиришга қаратилган бўлиб, бу ички талабни оширади. Шу билан бирга, ривожланаётган давлатларда ташқи қарзларнинг ортиши ва молиявий хавфсизлик масалалари жиддий эътибор талаб қилади.

Янги иқтисодий модел ва технологик тараққиёт

Кўплаб давлатлар иқтисодий ўсишни кучайтириш учун технологик ривожланишни қўллаб-қувватлайди. Хусусан, яшил технологиялар, рақамли трансформация ва сунъий интеллектга асосланган ечимлар халқаро майдонда иқтисодий самарадорликни оширишга ёрдам беради. Технологияларга киритилган инвестициялар иш ўринларини яратади ва иқтисодиётни диверсификациялашда муҳим рол ўйнайди. Шу билан бирга, экологик тоза технологияларга ўтиш нафақат иқтисодий барқарорликни, балки атроф-муҳитни муҳофаза қилишни ҳам таъминлайди.

2025 йилда глобал иқтисодиёт секин ўсишда давом этса-да, барқарорликка эришиш учун қатор ислоҳотлар ва диверсификация чоралари талаб этилади. Фоиз ставкаларининг пасайиши иқтисодий ўсишни қўллаб-қувватласа-да, геосиёсий ноаниқликлар, глобал савдодаги чекловлар ва баъзи давлатларда паст продуктивлик ўсишни чеклаб қўйиши мумкин. Шу сабабли, халқаро ҳамжамият иқтисодий барқарорликни таъминлаш ва диверсификация қилиш мақсадида ҳамкорликни кучайтириши лозим.

Бу жараёнда ривожланаётган давлатларнинг ўз иқтисодий моделларини янгилаш ва диверсификация қилишга эътибор қаратиши, иқтисодий ўсишни қўллаб-қувватловчи технологик инновацияларга сармоя киритиши талаб этилади. 2025 йилги иқтисодий манзара мураккаб бўлса-да, инновацион ечимлар ва барқарорликка интилишлар жаҳон иқтисодиётини узоқ муддатли ривожланиш йўлига йўналтириши мумкин.

Феруза Раҳимова, Ishonch.uz