Qo'mitaning ta'kidlashicha, “Hibakusha nomi bilan ham tanilgan ushbu ommaviy harakat yadroviy qurolsiz dunyoga erishish va yadro qurolidan boshqa hech qachon foydalanmaslik kerakligini ko'rsatishga qaratilgan sa'y-harakatlari uchun nishonlandi.

Toshiyuki Mimaki atom bombasi portlashidan omon qolgan va bu yilgi Tinchlik uchun Nobel mukofoti “Nihon Xidankyo” tashkiloti asoschilaridan biri.

Toshiyuki Mimaki 2024 yilgi tinchlik uchun Nobel mukofotini olganidan hayratda ekanligini aytib, mukofot G'azoda ishlaganlarga berilishi kerakligini aytdi: “Nihon Hidankyo? Bu haqiqat bo'lishi mumkin emas. Nega Nihon Hidankyo? Men G'azoda ishlaydigan odamlar tanlanishiga ishonchim komil edi. G'azoda qonga belangan bolalarni ota-onalari olib ketishadi. Xuddi 80 yil avval Yaponiyada bo'lgani kabi”, – dedi u. Quyida uning atom bombasi tushgan ilk kunlardagi xotiralarini keltirib o'tamiz:

“6 avgust kuni tushdan keyin hali bola bo'lsam-da, Ota daryosi uzra osmondan qog'oz qulab tushayotganga o'xshagan narsani ko'rganimni eslayman. Udzinadagi qarindoshlarimga ketayotganimda yonboshida yotgan tramvayni ko'rganimni eslayman. Xirosimaga atom bombasi tashlanganiga ikki yil o'tdi, biroq tramvay hali ham turibdi. Buni hozir kim tasavvur qila oladi?

Men 1942 yil mart oyida Tokioning Shimura-cho, Itabashi-ku shahrida tug'ilganman. Endi o'ylab ko'rsam, men tug'ilishimdan uch oy oldin yapon floti Pearl-Harbor qirg'og'ida Amerika esmineslariga hujum qilib, cho'ktirib, Tinch okeani urushini boshlab yubordi. Menga aytilishicha, ota-onam o'tgan yilning yanvar' oyida turmush qurishgan, ya'ni ular men tug'ilganimga qadar 14 oy turmush qurishgan.

Eshitganimcha, otam Shimura, Itabashi-ku shahridagi kimyo zavodida ishlagan, onam esa bolalarni tarbiyalagan. Menda o'sha kunlarda ota-onamning bir nechta fotosuratlari bor. Boshlang'ich sinfga kirganimda onam o'tmish sog'inchiga to'la kunlar haqida tez-tez gapirib turardi.

Ota-onamning so'zlariga ko'ra, 1945-yilning 10-martida, Tokioda qolish, ayniqsa, bombardimon boshlanganda, ularni urushga tortadi va vaziyatni nihoyatda qiyinlashtiradi, deb o'ylab, otamning ona shahriga bir muddat evakuatsiya qilishga qaror qilishdi. Xirosima shahri. Aprel oyida biz Tokioning vayron bo'lgan vayronalarini tark etib, otamning amakisining tavsiyasi bilan topib olgan bo'sh uyni vaqtincha ijaraga oldik. Bu uy Asa okrugi Imuro qishlog'idagi Utsu shahrida joylashgan edi. Biz evakuatsiya qilgan joy qishloqdagi temir yo'l kesishmasi yonida, Ota daryosining to'g'ri bo'yida joylashgan edi. Oilamiz ijarada yashasa-da, tinch va osoyishta hayotga qaytgandek edik. Onam dehqondan sabzavot sotib olish uchun meni va ukamni qayiqda Ota daryosining narigi tomoniga olib borganini eslayman. Bu menda katta taassurot qoldirdi.

Otam Xirosima milliy temir yo'l lokomotiv deposida ishlagan, onam esa meni va ukamni tarbiyalash uchun bor kuchini sarflagan. 1945 yil 6 avgust edi, men uy oldida o'ynab yurganimda, osmonda to'satdan chaqnaganini ko'rdim. O'shanda men atigi uch yoshu to'rt oylik edim, lekin buni eslayman. Kun davomida ko'cha bo'ylab uy yonidan o'tib, Nunodan Kakaga ko'chib o'tayotgan olomonni ko'rdim. Ular Xirosimaga atom bombasi portlashi natijasida yaralanganini bilishning imkoni yo'q edi. Esimda, ular orasida latta kiygan, tilanchiga o'xshagan yolg'iz bir ayol bor edi. U uyimizga kelib, onamga: “Iltimos, mana bu bankani oching”, dedi. Onam konserva ochgich bilan qutini ochib, ichidagini idishga quyib, ayolga berdi. Ovqatlanayotganda, ayol Nunodan Kakagacha bo'lgan sayohatini davom ettirdi.

Keyinchalik onam menga: "Men bu ayol o'lgan deb gumon qilaman", dedi. O'sha oqshom men uyimdan qog'ozga o'xshagan narsaning Ota daryosi ustidagi g'alati miltillayotganini va raqsga tushishini tomosha qilganimni eslayman.

Otamga kelsak, Xirosima vokzalidagi yer osti kiyinish xonasida ish kiyimini kiyib o'tirganida, ko'z o'ngida chaqnab turgan chaqnashni ko'rdi va baland ovoz eshitadi. O'shanda soat 8:15 bo'lgan.

Otamning so'zlariga ko'ra, u yer yuziga chiqqanida Xirosima butunlay vayron bo'lgan deb o'ylagan. Stantsiya atrofidagi maydon alanga dengiziga botgan va ko'p odamlar qulab tushgan va yonib ketgan. U menga binolar yonib, odamlar yonayotganini, hamma nima qilishni bilmay vahima ichida qolganini aytdi. Ba'zan o'ylaymanki, agar otam o'smirlik chog'imda menga atom bombasi haqida ko'proq gapirib bergan bo'lsa, men bu haqda batafsil bilib olgan bo'lardim.

Onam bizga shunday degan edi: “Xirosimaga bomba tushib, shahar butunlay vayron bo'ldi. Ko'p odamlar suv izlab u yoqdan-bu yoqqa sarson-sargardon bo'lib o'lib ketishdi. Men otangizdan juda xavotirdaman. poezd stantsiyasi, shaharning o'zida.” Otam hali uyga qaytib kelmagani uchun xavotirda edi, Uni topish uchun Xirosima stantsiyasiga jo'nadi va bizni o'zi bilan olib ketdi. Biroq yo'lda transport xizmatlari to'xtab qoldi. U shaharga piyoda kirishga harakat qildi, lekin katta yong'inlar va qulab tushgan va halok bo'lgan ko'plab odamlarni ko'rib, charchoq, qaerda va qanday yurganini eslay olmasa-da, uyga yetib keldik.

Ikki kundan keyin onam bizni yana otamizni qidirish uchun shaharga olib ketdi. Bola sifatida bizga radiatsiya qanchalik jiddiy ta'sir qilgan edi? 8 avgust kuni yana charchab, uyga qaytdik. Ammo kutilmaganda otamiz uyga kirib keldi. Bizni ko'rib, quvonchdan ko'z yosh to'kdi. U bizga Xirosima stantsiyasidan butun yo'l bo'ylab Geibi liniyasi bo'ylab tog' yo'li bo'ylab yurib, nihoyat qaytib kelganini aytdi.

Keyin Tokiodagi hayotimizni davom ettirishimiz uchun Sayama prefekturasidagi Kumagaya shahridagi onamning ota-onasining uyiga bordik. Biz yo'lda Osaka vokzaliga o'tishimiz kerak edi. Esimda, biz tungi poezdning kelishini kutayotganimizda, bir qancha odamlar bizga yaqinlashib, ovqat so'rashdi. Tokio vayronaga aylangan edi. Onamning singlisi Tokioning Hatagaya shahrida yashagan, shuning uchun biz uning uyida tunab qoldik.

Ertasi kuni biz Kumagayaga yetib keldik. To'rttalamiz va buvim ham shahardagi studiyada suratga tushdik. Bu barchamizni o'z ichiga olgan birinchi va oxirgi fotosurat edi.

Buvim yetti yildan keyin vafot etdi va biz o'sha kuni suratga tushganimizdan keyin yana uchrashish imkoniga ega bo'lmadik. Juda kambag'al bo'lganimiz sababli, biz Tokioga borishga imkonimiz yo'q edi. Shu yilning kuzida biz Yamagata okrugidagi Kichisaka qishlog'ining bir qismidagi Yoshikidagi otamning ota-ona uyiga ko'chib o'tdik.

Biz yashagan uy oilaning asosiy uyi yonida joylashgan ombor edi. Biz tabiiy ravishda tog'dan tushadigan suvdan foydalanganmiz, shuning uchun yomg'ir yog'sa suv loyqa bo'lib qoldi. Ota-onam otamning oilasi bilan qishloq xo'jaligi va qurilish loyihalarida ishlash uchun ketishgan. Ular tashqarida bo'lganlarida men juda ko'p ovqat pishirganimizni eslayman, ayniqsa eski pechda guruch pishirardik. Men kartoshka va piyozni qaynatib, keyin ularni soya sousi bilan ziravorladim. Onam hamisha pishirganlarimni maqtab, mazali ekanligini aytib turardi. Tez orada uning maqtovi butun mahallaga tarqaldi va hamma men haqimda yaxshi gapirganini eslayman.

O'tmishga nazar tashlaydigan bo'lsam, buvim Xirosima tog'larida urushdan keyingi hayotimiz haqida qayg'urgan bo'lsa kerak, chunki bu hudud biz uchun yangi edi. Ammo onamga bizni tarbiyalashda so'nmas qat'iyati uchun rahmat aytaman. U bizning uyimizga baxt olib kelgan.

O'sha paytda biz A-bomba bilan urilganimiz yoki radiatsiya ta'siriga duchor bo'lganimizni bilmasdik. Biz bilgan narsa shuki, mahalladagi bir ayol Xirosima ustidan bir zumda tarqalib ketgan chaqnash haqida bizga nima degan edi.

Bizning hayotimiz qashshoqlik va qiyinchilikda davom etdi, lekin oilaviy hayotimiz yaxshi yoki yomon emas edi. Biroq, yanvar' oyida boshlang'ich maktabning beshinchi yilida o'qiyotganimda, men bir necha kun isitmasimdan ko'tarilib, uzoq vaqt maktabga kelmay qoldim. Yoshisaka kasalxonasidan doktor Ito meni tekshirdi va o'qituvchim janob Tokuro Ueda tez-tez kelib, maktabda sodir bo'lgan turli voqealar haqida gapirib berdi. Ammo isitma kundan-kunga to'xtovsiz davom etdi. Endi o'ylab ko'rsam, isitmam nurlanish kasalligining o'ziga xos alomati ekanligiga shubha qilaman. Kasalxonadagi shifokor onamga shunday dedi: “AQShda streptomitsin degan ukol keng qo'llaniladi. O'g'lingizni u bilan davolash haqida nima deb o'ylaysiz? Dori-darmon narxi juda qimmat”, dedi. O'sha kunlarda pul qiymati qanday bo'lganini bilish qiziq bo'lardi va ukol qancha turadi?

Onam bunda qat'iyatli bo'ldi va mening sog'ligim tiklandi.