Biz nimani ko'rishimiz mumkin?

Toza havoda Neptun va Urandan tashqari barcha oltita sayyorani ochiq kuzatish mumkin. Merkuriyni topish qiyin boisi uning ko'rinishi bir soatdan kam, u ufqda juda past joylashgan va quyoshning yorqin nurlarida yo'qoladi. Neptun va Uranni ko'rish uchun esa teleskop yoki durbin kerak bo'ladi.

Sayyoralarni kuzatishni oldindan boshlash mumkin. Saturn va Neptun (teleskop orqali ko'rinadigan) birinchi bo'lib soat 23:00 dan keyin ko'tariladi va yarim tundan keyin Uran (teleskop orqali ko'rinadi), ufq orqasidan Yupiter, Mars va Oy paydo bo'ladi.

Merkuriy tongda ko'tariladi va Uran uzoqda joylashgan Orion ustida porlayotgan Mars va Yupiter juftligiga qo'shiladi. Merkuriy uzoq vaqt davomida ko'rinmaydi, shuning uchun uni topish va ko'rish uchun shoshilish kerak: tez orada Quyosh Merkuriy yonida ko'tariladi. Xuddi shu kechada so'nayotgan yarim oy Marsdan o'tadi va ertalab Yupiter Marsdan unchalik uzoq bo'lmaydi. Janubi-g'arbiy gorizont yaqinida (o'ngda) Neptunni (teleskop orqali) va biroz uzoqroqda yorqin Saturnni ko'rishingiz mumkin.

Sayyora paradi nima va bunday hodisalar qanchalik tez-tez sodir bo'ladi?

Quyosh sistemasida bir nechta sayyoralar Yer va Quyoshga ko'p million yilda bir marta to'liq mos kelishi mumkin. Odatda, sayyoralar paradi deb ataladigan hodisada ular 20-30 darajalik masofa bilan to'g'ri chiziqqa yaqinlashishadi.

Sayyoralar paradi — bu oddiy ko'zga ko'rinadigan bir nechta sayyoralar bir-biriga juda yaqin joylashgan va osmonning tor (20-30 daraja) qismida ko'rinadigan (yoki ular Quyoshga yaqin bo'lsa, ko'rinmaydigan) vaziyat.

Sayyoralarning katta paradi besh (yoki undan ortiq) sayyoralar yig'ilganda sodir bo'ladi. Kichik sayyoralar paradi to'rtta sayyora birlashganda sodir bo'ladi.

Sayyoralarning kichik paradlari taxminan har 20 yilda, kattalari esa kamroq bo'ladi. Sayyoralarning Quyoshga yaqinligiga qarab ko'rinadigan va ko'rinmas paradlarni farqlash mumkin.

Keyingi katta sayyoralar paradi 2025 yil 28 fevralda bo'lib o'tadi. Saturn, Merkuriy, Neptun, Venera, Uran kechqurun osmonda to'planadi va ularning yonida (sharqda) yorqin Yupiter va Mars. Bu barcha 7 sayyora Quyoshning bir tomonida joylashgan va osmonda bir vaqtning o'zida ko'rinadigan (Saturn, Merkuriy va Neptundan tashqari) eng yaqin sana.

28 avgust kuni ertalabki osmonda oltita sayyora va Oy bir qatorga joylashadi — Merkuriy, Mars, Yupiter, Uran, Neptun, Saturn va Oy. Ularning barchasi Quyoshning bir tomonida taxminan 160 graduslik sektorda bo'ladi.

Avgust oyi davomida Mars va gigant sayyoralar Yupiter, Uran, Neptun va Saturn yarim tundan to tonggacha kuzatiladi. Merkuriy ularga oy oxirida qo'shiladi va ertalab soat 4 dan keyin osmonda paydo bo'ladi. 28 avgustda ularga so'nib borayotgan yarim oy Oy qo'shiladi (u Marsga yaqin bo'ladi).

Shunday qilib, 2024 yil avgust oyining oxirida ertalab (25 avgustdan 31 avgustgacha) Veneradan tashqari barcha sayyoralar Yer osmonida Quyoshning bir tomonida joylashgan va bir vaqtning o'zida ko'rinadigan sharoit paydo bo'ladi.

Gulruh ODAShBOEVA tayyorladi