Ўзбек аёли
Кўзимни очиб, аввал кўрганим хира шифт бўлди. Сал фурсат ўтиб, саҳни бироз ёришиб, одмигина, сарғич оқ тусли нотаниш манзара намоёнлашди. Ўртасига оқ шнурга бойланган хира лампочка осилган. Ҳайрон бўлдим: қаердаман? Бунақа шифтли уйимиз йўқ эди-ку!
Муҳаммад Бобур домланинг ҳикояси даврадаги кўпчиликни энтиктирди:
— Биласиз, юртимизда ишлаб чиқарилаётган енгил машиналар хорижнинг «мана мани»дан қолишмайди. Тулпордан кўркам, шамолдан тез, кўшкдан шинам. Машиналаримиз фахримиз бўлиб қолди.
Танишларимиздан бири ҳам ҳалолдан мўл топиб, «Малибу» олибди. Буюрсин, бу киши машинага, машина унга ярашади. Ўзи андак кексайган бўлса-да, кўнгил ёш. Шу одам денг, аёлини ёнига олиб, сафарга чиқибди. Йўллар кафтдек равон, мошин янги, кайфият аълолигидан, қолаверса, «Москвич»нинг газига оёғи ўрганганидан тезликни сал оширганини билмай қолибди. Бир вақт бундоқ экранга назар солса, 150!
Хуллас, завқи келиб, йўлни холи билиб кетаётса, иттифоқо, кўзи орқа ўриндиқда ўтирган аёлига тушибди. У қанотларини жийирган мусичадай, тутқичга маҳкам тармашиб, йиғлаб бораётган эмиш. Танишимиз таажжубланиб, машинани тўхтатиб сўрабди:
— Ҳой онаси, сенга нима бўлди. Тинчликми?
Аёли чорсиси билан юз-кўзини артиб, шикаста товушда дебди:
— Ҳеч нарса бўлгани йўқ, дадажониси. Хаёлимга ёмон бир гумон келиб, шуни зарбига йиғлаб юбордим.
— Нима экан, у гумон?
— Мошинингиз шамолдан тез кетяпти. Кўзим ён-атрофни бир илғаб, бир илғамаётир. Бу тезликда, Худо асрасин бир фалокат бўлса-ю, мен ўлиб қолсам... Бу ёшингизда хизматингизни ким қилади? Келин ўз номи билан келин... Қизнинг уйи эса бошқа... Шунга йиғлаяпман.
Танишим айтади: «Бу гапни тинглаб ўзимни ўзим койидим. Агарда аёлим «Сиз ўлиб қолсангиз, кексайганимда мен нима қиламан?» деса, бу гапи мановисидан яшин бўлмасмиди? Топиб айтган гапига қаранг-а! Булар нима айтса, рост айтади, сўзида ёлғони йўқ. Оғайни, бу ўзбек аёлининг кўпини бошидан сув ўгириб ичсанг ҳам кам экан!».
Шундай азизлар, ўзбекнинг аёли бу — ўзбек аёли! Бу ҳақиқатга шаҳримизнинг марказий шифохоналаридан бирида яна бир бор ишонч ҳосил қилдим.
Кўзимни очиб, аввал кўрганим хира шифт бўлди. Сал фурсат ўтиб, саҳни бироз ёришиб, одмигина, сарғич оқ тусли нотаниш манзара намоёнлашди. Ўртасига оқ шнурга бойланган хира лампочка осилган. Ҳайрон бўлдим: қаердаман? Бунақа шифтли уйимиз йўқ эди-ку!
Ёнимга ўгирилмоқчи эдим, эплай олмадим. Қўл-оёғим бемажол эди, шошиб кўз қирим билан алангладим: атрофимда умримда кўрмаган қандайдир аппаратлар, юрак тебранишини кўрсатувчи экран, соатга ўхшаб чиққиллаб турган яна нималардир... Хона дори ҳидидан димиққан.
Шу пайт акфа эшик енгилгина очилиб, оқ халатли икки киши кириб келди. Энди англадим: шифохонада эканман. Хаёлим тиниқлашиб, хотирлай бошладим. Хаста юрагимни операция қилдиргани шифохонага келганим ёдимга тушди. Демак, операциядан кейин ётқизиладиган махсус жойда эканман. Шифокорларнинг кўнгилни кўтарувчи сўзлари қувват бўлдими, бироз жонландим. Аммо ланж ва карахт эдим. Буни наркоз таъсири деб билиб, ҳаммаси учун шукур қилдим. Дақиқалар сайин дадиллашаётганимни ҳис эта бошладим. Бўйнимни бемалол қайириб, атрофга қарашга кучим етди. Мендан сал нарида яна бир бемор ётар эди, уйғоқми ё ухлаяптими, билиб бўлмайди. Кучимни тўплаб унга салом берсам, индамади, ё наркозда, ё уйқуда деган хаёлга бордим.
Эртаси куни анча тиниқлашдим, аёлим, болаларимни кўриб кўнглим кўтарилди. Мени реанимациядан бошқа палатага кўчиришди. Қайта-қайта шукур қилдим, юрагим очилгани чин эди. Ёнимдаги ҳамхонам оғирроқ бўлган шекилли, икки кундан сўнг қаршимиздаги алоҳида палатага ўтказилди. Ҳол сўрагани кирдим, таниб суюнди.
Бир кун ўтиб, у ётган палата эшиги олдидаги ҳолат беихтиёр эътиборимни тортди. Врачлар хонага кирмай ташқарида безовтароқ туришар, ёнларида оғир касалларга мўлжалланган ғилдиракли аравача ҳам бор эди. Ичкаридан келаётган ғўнғир-ғўнғир товушни танишларимдан кимникигадир ўхшатсам-да, яқинроқ бориб билишимга эшик ёнида турганлар изн беришмади. Даволовчи врачим жойимда хотиржам ётишим зарурлигини эслатди. Аммо «таниш товуш»ни пойлаб турдим. Алқисса, у таниш психолог укахоним бўлиб, бу ердалигимни билар экан шекилли, ҳол сўрашга ўзи кириб келди.
Гап мавриди келиб, сўрадим:
— У киши ҳам танишларингиздан экан-да?
— Йўқ, куёви қадрдоним.
— Ишқилиб, тинчликми? Врачлар...
Укахоним озроқ тин олган бўлиб, ялтираб турган бошидаги саноқлигина соч толаларини оҳиста-оҳиста силаган ҳолда гап бошлади:
— Умрларингиз узоқ бўлсин, яқинда сиз каби у кишининг ҳам юрагини операция қилишган экан.Тақдирни қарангки, аёли бу кишини операцияга кузатиб, уйига сўлибгина кириб борибди ва ўша кеч омонатини топширибди. Айтишларича, эрини ўйлаб кўп сиқилган экан...
Оғир ётган беморга совуқ хабарни дабдурустдан етказиш яна бир мусибатга сабаб бўлиши мумкин деган гумонда куёви эмраниб, шу вазифани мен бажаришимни илтимос қилди.
«Ҳа» ёки «йўқ» деёлмай, озроқ муҳлат сўрадим ва шогирдим бўлган бир руҳоний йигитга маслаҳат солдим, чунки бундай вазиятга ҳали дуч келмаган эдим. Хуллас, у айтиб берган бир ривоятдан кўчирма билан ҳузурига кирдим. Ўзимни куёвининг қадрдони сифатида танитиб, ҳол-аҳвол сўраган бўлдим. Суҳбатимиз дард ҳам, шифо ҳам Яратгандан экани, «бемор эмас, куни битган» вафот этиши хусусида бўлди. Фикрли, шукрли инсон экан. Пайтини топиб дедим:
— Нозик бир хабарим ҳам бор, сизга шуни етказишдан олдин ўзим эшитган бир ривоятни айтиб берсам... Қадимда бир оқил ва доно инсон ўтган экан. Пешонасида ёлғиз фарзанди бор экан. Турмуш ташвишлари билан узоқроқ муддат сафарга кетибди. Соппа-соғ юрган боласи бир кечада касалланиб, оламдан ўтибди. Қайтиб келганида бу хабарни етказишга яқинларидан ҳеч ким журъат этолмабди. Шунда аёли «Болани сўраб қоларлар» деган гумонда салом-аликдан сўнг кўнглини тош қилиб, сўз бошлабди:
— Дадажониси, сизга аввал бир савол, ортидан бир хабар тайёрлаб турган эдим.
— Баҳай, айтинг.
— Агар бир кишидан қарзимиз бўлиб, у сиз йўқлигингизда омонатини сўраб келса ва шу нарса бизда бўлса, топширганимни маъқул билармидингиз?
— Албатта, онажониси, қарз билан жонни бериб қутуламиз.
— Тўрам, шундай бўлди, бир жонни бердик!.. Яъни ёлғиз фарзандимизни…
Гап шу ерга келганида беморни ҳаяжон босди, титраган бемажол қўллари билан устидаги ёпинчиқни кўксидан суриб, косасидан чиқай деб турган кўзларини диққат билан менга тикди:
— Ким?
— Ўзингизни қўлга олинг, эркак кишисиз…
— Ким, айтсанг-чи?..
— Аллоҳнинг иродаси экан, аёлингиз…
— Аёлим?... Нега, унга нима бўлди? Соппа-соғ одам... Адашмадингизми? Куёвимнинг ўзи қани?
Остонада турган куёви шошмасдан, бош ирғади ва шикаста товушда:
— Сабр берсин, дадажон, бандалик, — деди.
Бемор ўзини йўқотмади, аммо тошдек қотиб қолди. Сўнг чуқур хўрсинди-да, йиғлаб роз айта бошлади:
— Рози бўл, онажониси, дардимни сенга юклабман. Операцияга кираримда айтган сўзларим нодонлик бўлибди. Розилигингни сўраб, сўз очганимда, гапиргани қўймай «Дадаси, бемор эмас, ажали етган ўлади. Совуқ нафас қилманг, сиздан олдин кетсам-чи», деганингни далда деб билибман. Мендан хавфсираб, ўрнимга... Эвоҳ, мен нотавон лоақал тобутингни кўтаришга ярамабман-а! Сендан розиман, сен ҳам мендан рози бўл, онажониси...
Сўнгра у товуш чиқармай, узоқ йиғлади. Ўзини йўқотмай, дардли йиғлади. Икки кўзидан сизиб чиққан ёшлар бўйнига оқиб, селоб бўлиб йиғлади. Мен дош беролмай, билакларини бир сиқдим-да, ташқари чиқдим. Шифокорларга ҳам эҳтиёж бўлмади. Соф муҳаббатли экан, кўз ёшларида қизиллик бордай эди…
Суюндик Мустафо НУРОТОИЙ,
Ўзбекистон Ёзувчилар
уюшмаси аъзоси
Mақолага баҳо беринг
0/50
0
0
0
0