Тарихда бу аёлга нисбатан икки хил қараш мавжуд. Биринчи талқинда уни омадли ва ўзига хос тақдир эгаси сифатида тилга олишади. Кема ходимаси Вайолетт Жессоп уч йирик кема ҳалокатини (улар ичида машҳур «Титаник» ҳам бор) бошдан кечирган, аммо ҳаммасидан соғ-омон қолганди. Унга нисбатан «сувда чўкмайдиган хоним» иборасини ҳам ишлатишади. Иккинчи қарашдаги одамлар эса Жессопни «қарғиш теккан» дея ҳисоблашади. Нима бўлгандаям, Вайолетт ўзига хос ҳаёти билан кўпчиликни ҳайратлантириб келади.

Туғилганидан бошлаб, Вайолетт Жессоп оғир синовларга дуч кела бошлади. У 1877 йилда Аргентинага кўчиб келган ирландиялик муҳожирлар оиласида туғилган. Бу оиланинг тўққиз фарзандидан фақат олти нафари тирик қолган, уларнинг энг заиф ва касалманди тўнғич қиз Вайолетт эди. Болалигида у жуда касал кўп хасталикка чалинар, бир марта ҳатто сил юқтириб, мўъжизавий тарзда тирик қолганди. Шифокорлар унинг тузалиб кетиш имконияти йўқ деб ҳисобладилар, аммо қиз умидсизлик ва гумонларни енгиб ўтишга муваффақ бўлди.

1903 йилда отасининг вафотидан кейин Жессоп Британияга қайтишга мажбур бўлди. Вайолетт монастир мактабига борди ва онаси Royal Mail кемаларида стюардесса бўлиб ишга кирди. Қиз 21 ёшга тўлганда, катта Жессоп хоним оғир касал бўлиб қолди ва оила учун барча масъулият Вайолеттнинг зиммасига ўтди. У мактабни ташлаб, онасининг изидан борди – Royal Mail Line`га тегишли Ориноко лайнерида ҳамшира бўлиб ишга кирди. Аммо икки йил ўтгач, у ишини ўзгартирди ва энг йирик транспорт компанияси White Star Line`да иш бошлади.

Жессопнинг саёҳатларида учта йирик трансатлантика кемалари муҳим ўрин тутади. Бу «Олимпик» (бу синфга оид биринчи трансатлантик лайнер), қолган иккитаси «Титаник» ва «Британник»дир. Тузилиши ва ташқи томондан улар унчалик фарқ қилмадилар, шунинг учун кеманинг фотосуратлари ҳали ҳам чалкашроқдир.

Вайолетт «Олимпик» кемасида қийинчиликларга дуч келди: унинг хизмат сменалари 17 соатгача давом этди, шароит ва овқатдан қийналди, қиз йўловчиларнинг эътиборига тушмаслик учун фақат енгил газаклар истеъмол қилди ва доимий равишда ўз бошлиқларига бу ишга лойиқлигини исботлашга мажбур бўлди – у вақтда кемаларда одатда катта аёллар одатда ишлардилар. Кема эгалари ёш хонимлар ўзларининг гўзаллиги билан экипажни ҳам, йўловчиларни ҳам чалғитиши мумкинлигига ишонишган ва бундан қочишга ҳаракат қилишган.

1911 йил 20 сентябрда кема навбатдаги саёҳатга чиқди, бироқ Саутгемптон портидан чиқиб кетгач, «Хоук» крейсери билан тўқнашиб кетди. Яхшиямки, қурбонлар бўлмади. Тезда йўловчилар кичик қутқарув кемасига ўтказилди ва лайнернинг ўзи таъмирлашга жўнатилди.

Бундай ҳодисалар содир бўлганидан кейин кўпчилик ҳеч қачон денгизга қайтмайди, лекин Вайолетт Жессоп денгиз саёҳатидан воз кечишни ўйламаган. Орадан етти ой ўтгач, у White Star Line компаниясига ишга қайтди, бу сафар компания чўкиб бўлмас деб ҳисобланган «Титаник» кемасида саёҳатга чиқадиган бўлди. Афсуски, тилларда достон бўлган кема билан даҳшатли фожиа юз берди.

Янги лайнернинг капитани Эдвард Жон Смит, унинг ёрдамчилари эса Мердок ва Лайтоллер эди - бир неча ой олдин улар Олимпикда ҳам ишлаган эдилар. Вайолетт биринчи марта 1912 йил 6 апрелда танишиш учун «Титаник»ка чиқди. Ва атиги 4 кундан кейин у бошқа экипаж аъзолари ва йўловчилари билан трансатлантик сафарга жўнади. Саёҳатнинг биринчи кунлари стандарт қийинчиликларда ўтди ва 14 апрел куни соат тахминан 23:40да лайнер айсберг билан тўқнашиб кетди. Ўша пайтда Жессоп ўз кабинасида каравотда ётар эди, лекин у кучли тўқнашув бўлганини ҳис қилиши билан палубага югуриб чиқди ва кўрсатмаларга мувофиқ қатъий ҳаракат қила бошлади: биринчи навбатда у болалар ва аёлларни қутқариши керак эди.

«Мени палубага чақиришди. Йўловчилар хотиржам юришарди. Мен бошқа стюардессалар билан четда туриб, болалари билан қайиққа чиқишдан олдин турмуш ўртоқларини қучаётган аёлларни томоша қилдим. Бир мунча вақт ўтгач, штурман қайиқлар хавфсиз эканлигини кўрсатиш учун биринчи навбатда уларга бизнинг чиқишимизни буюрди», - деб эслайди Жессоп ўз хотираларида.

Кўплаб аёллар қутқарув қайиқларига ишончсизлик билан қарашди, улар кўп сонли одамларни кўтаришга қодир эмаслигига ишонишди. Вайолетт уларга шахсий ўрнак кўрсатишга қарор қилди ва ўзи 16-сонли қайиққа чиқди. Қайиқ сувга тушмасдан олдин «Титаник» лайнерининг олтинчи офицери палубадан пакет олиб, Вайолеттга узатди – бу ёш гўдак эди. Қиз уни йўловчи пароход олиб кетгунга қадар бағрида кўтариб турган. Боланинг онаси қутқарув кемаси бортида топилган. Маълум бўлишича, у кабинадан нарса олишга қайтганда чақалоқни палубага қўйган, қайтиб келганида эса чақалоқ йўқ эди.Қутқарилган чақалоқни кейинчалик Вайолетт деб номлашди. Ўша мудҳиш кечада 1503 киши ҳалок бўлди.

Вайолетт Жессоп бошидан кечирган фалокатларга қарамай, денгизга содиқ қолди. Ҳатто Биринчи жаҳон уруши пайтида ҳам аёл одамларга ёрдам беришга интилди: 1916 йилда у ўзини Олимпия сериясининг учинчи кемаси «Британник» бортида ҳамшира сифатида ишлади. Кема ярадорларни ташиб, уларга зарур тиббий ёрдам кўрсатарди.

«Британник» бор-йўғи бешта саёҳатни амалга оширишга муваффақ бўлди. Олтинчиси охиргиси эди - 1916 йил 21 ноябрда лайнер Эгей денгизида минага дуч келди. Эвакуация бошланди, аммо кема ҳалокат вақтида ҳам ҳаракатланаётганлиги сабабли, қайиқларни туширишга шошилишмади. Бироқ, энди кутишнинг иложи йўқ эди. Қутқарув қайиқлари сувга ташланди. Сузишни билмаганига қарамай, аёл таваккал қилишга қарор қилди ва қайиққа сакраб тушди. Ўша фалокатда кема бортида бўлган 1000 кишидан 30 нафари ҳалок бўлган. Шу тариқа Вайолетт яна бир бор муқаррар ажал оғзидан омон қолди.

Ҳеч бўлмаганда учинчи офатдан кейин Вайолетт денгиздаги ишини ташлаб кетишга мажбур бўлдими? Асло йўқ. У White Star Line учун ишлашни давом эттирди, кейин Red Star Line`га, кейин яна Royal Mail Line`га ўтди. Умуман олганда, Жессоп денгизга умрининг 42 йилини бағишлади. Бу вақт ичида у аллақачон бизга маълум бўлган учта офатдан омон қолишдан ташқари, Белгенланд лайнерида икки марта дунё бўйлаб саёҳат қилди.

Вайолеттнинг шахсий ҳаётида мақтанишга арзигулик ҳеч нарса йўқ эди: умри давомида у фақат бир марта турмушга чиқди, лекин эри билан узоқ яшамади. Унинг фарзандлари йўқ эди. Заҳматкаш аёл 1971 йил 5 майда сурункали юрак этишмовчилиги туфайли бронхопневмониядан вафот этди. У бу пайтда 84 ёшни қаршилаганди.

Аброр Зоҳидов