"Gladiator" so'zi lotincha "gladius" so'zidan kelib chiqqan bo'lib, "qilich" degan ma'noni anglatadi. Qadimgi Rimda gladiatorlar harbiy asirlar va amfiteatrlar arenalarida qurolli janglar uchun maxsus tayyorlangan qullar edi. Odatda Rim gladiatorlari ulardan biri halok bo'lguncha omma oldida jang qilishgan. Mushtlashuvlar dastlab eng katta diniy bayramlarda o'tkazilgan. Keyinchalik oddiy fuqarolar ham ko'ngil ochadigan eng mashhur tomoshaga aylangan. Janglar an'anasi 700 yildan ko'proq vaqt davomida saqlanib qoladi.Tarixchilarning yozishicha, olishuvlar qadimgi Rimga etrusklardan meros bo'lib kelgan, janglar sof diniy xususiyatga ega bo'lib, o'lganlar urush xudosi Marsga qurbonlik sifatida tortiq qilinadi, deb hisoblangan. O'sha vaqtda harbiy asirlar, jallodlar va qullar gladiator sifatida tanlanardi. Shuningdek, ba'zan erkin fuqarolar ham shon-shuhrat va pul uchun bunday janglarda qatnashishga qaror qilgan.

Birinchi jang

Qadimgi Rimda gladiatorlarning debyut jangi miloddan avvalgi 264 yilda tashkil etilgan bo'lib, u uch juft ishtirokchi o'rtasida o'tkazildi. Ushbu o'yin-kulgi 50 yil o'tib, birdan mashhur bo'lib ketdi. Markus Lepidus sharafiga tashkil etilgan dafn marosimida jangning bu turi fuqarolarni xursand qildi. Keyinchalik Rim olomonining kayfiyatini ko'tarish uchun tashkil etilgan gladiatorlar janglari rasmiy ravishda ommaviy o'yin-kulgi sifatida e'tirof etildi.

Qolaversa, gladiatorlarning hayot-mamot uchun kechgan kurashini tirikchilik manbai va boylikka aylantirgan odamlar bor edi. Bu toifa lanistlar deb yuritilib, ular qul bozorlaridan jismonan kuchli qullarni, afzalroq harbiy asirlarni yoki hatto jinoyatchilarni sotib olardilar. Ularni jang xususiyatidan xabardor qilib, shou tashkilotchilariga ijaraga berishardi. Mashg'ulotlar davomida gladiatorlarga ehtiyotkorlik bilan g'amxo'rlik qilinardi. Gladiatorlar yaxshi ovqatlantirilgan hamda ularni davolash uchun eng malakali shifokorlar jalb qilingan.

Mukofot

Gladiatorlik kasbining xatarliligiga qaramay, bu o'yinda oddiy, ammo kuchli odam quyi tabaqa vakili bo'lsa-da, boyib ketish imkoniyatiga ega edi. Shu bois, ayrimlar qonga belanib, o'lish ehtimoli ancha yuqoriligiga qaramay, boylik ilinjida tavakkal qilardi. Eng kuchli va omadli gladiatorlar Rim olomonining va ko'pincha olijanob ayollarning, jang tashkilotchilarining sevgi va e'tiboridan tashqari, katta pul mukofotlari olardi. Rim tomoshabinlari ham ko'pincha maydonga pul, zargarlik buyumlari va boshqa qimmatbaho buyumlarini tortiq qilardi.

Iv asr boshlariga kelib, gladiatorlar jangi asta-sekin o'z o'rnini yo'qotdi. Rim imperiyasi bosqinchi qabilalarning hujumlari ostida zaiflashgach, iqtisodiy inqiroz tufayli janglarni tashkil qilish juda qimmatga tushadigan bo'ldi. Shundan so'ng ham bir muncha vaqt janglar kichikroq miqyosda olishuvlar davom etdi, ammo tez orada rasman taqiqlandi. 72 yil o'tgach, Rim imperiyasi ham vayron bo'ldi.

Maftuna Karimova tayyorladi