Cavol: Pensiya yoshi oshdimi? Ijtimoiy tarmoqlarda yangi tartibga ko'ra, erkaklar 65 yoshdan, ayollar esa 60 yoshdan boshlab pensiya oladi, degan xabarlar tarqalmoqda. Bu qanchalik asosli?

Savolga Toshkent davlat yuridik universiteti katta o'qituvchisi,ekspert Muhammadamin Karimjonov javob beradi:

– Bu xabarlar asossiz. Ayrimlar pensiya va nafaqa tushunchalarini chalkashtirib yuborishi oqibatida bu noto'g'ri talqin qilinmoqda.

Pensiya yoshi bo'yicha qonunchilikda hali hech qanday o'zgarish bo'lgani yo'q. Bu haqda yangi tartib yo'q.

• Ko'pchilik pensiya va nafaqa tushunchalarini sinonim, deb hisoblaydi. Ya'ni pensiya nafaqa so'zining ruschasi, deb xato o'ylashadi (aslida, nafaqa rus tiliga “posobie” deb tarjima qilinadi).
• Ommaviy axborot vositalari, ijtimoiy tarmoqlarda ham foydalanuvchilar pensiya va nafaqa tushunchalarini adashtirib sinonim sifatida noo'rin ishlatishadi.

Xo'sh, bu ikki tushunchaning farqi nimada?

“Fuqarolarning davlat pensiya ta'minoti to'g'risida”gi Qonuniga ko'ra, yetarlicha ish stajiga ega bo'lgan fuqarolar va ularning oilalari pensiya olish huquqiga ega. Ushbu Qonun bilan davlat pensiyalarining quyidagi turlari belgilanadi:

1. yoshga doir pensiya.

2. nogironlik pensiyasi.

3. boquvchisini yo'qotganlik pensiyasi.

Qonunning 7-moddasiga ko'ra erkaklar – 60 yoshga to'lganda va ish stajlari kamida 25 yil bo'lgan taqdirda, ayollar – 55 yoshga to'lganda va ish stajlari kamida 20 yil bo'lgan taqdirda pensiya oladilar.

Belgilangan shartlar va me'yorlarga muvofiq davlat pensiyasini tayinlash uchun zarur ish stajiga ega bo'lmagan shaxslar nafaqa olish huquqiga egalar.

Vazirlar Mahkamasining 2023 yil 23 martdagi qaroriga 1-ilova “Ijtimoiy himoyaga muhtoj bo'lgan ayrim toifadagi shaxslarga nafaqa tayinlash va to'lash tartibi to'g'risida”gi Nizom nafaqalarni tayinlash, qayta hisoblash, ularning turini o'zgartirish va to'lash tartiblarini belgilaydi.

Ushbu Nizom bo'yicha quyidagi nafaqalar tayinlanadi:

a) nogironligi bo'lgan 18 yoshgacha bolalarga nogironlik nafaqasi;

b) parvarishlash nafaqasi;

v) nogironlik nafaqasi;

g) boquvchisini yo'qotganlik nafaqasi;

d) yoshga doir nafaqa.

Nizomning 19-bandiga ko'ra, yoshga doir nafaqa ayollarga – 60 yosh (bolalikdan nogironligi bo'lgan farzandi bor (bo'lgan) onalarga esa 55 yoshdan) va erkaklarga – 65 yoshga yetganda tayinlanadi.

Shuningdek, nafaqaning boshqa turlari ham bor: ishdan bo'shatish nafaqasi, ishsizlik nafaqasi, bolalar nafaqasi, vaqtinchalik mehnatga layoqatsizlik, homiladorlik va tug'ish bo'yicha nafaqa va boshqalar!

• Xulosa o'rnida aytadigan bo'lsak, ma'lum ish stajiga ega bo'lgan fuqarolarga pensiya tayinlanadi hamda yetarlicha ish stajiga ega bo'lmagan qariyalar, nogironligi bo'lgan shaxslarga, shuningdek, kam ta'minlangan oilalar, ishsizsizlarga, shuningdek, mehnat shartnomasi bekor qilingan ayrim holatlarda va xodimning sog'lig'iga shikast yetkazilganligi yoki uning vafoti munosabati bilan nafaqalar beriladi.