Қўмитанинг таъкидлашича, “Ҳибакуша номи билан ҳам танилган ушбу оммавий ҳаракат ядровий қуролсиз дунёга эришиш ва ядро қуролидан бошқа ҳеч қачон фойдаланмаслик кераклигини кўрсатишга қаратилган саъй-ҳаракатлари учун нишонланди.

Тошиюки Мимаки атом бомбаси портлашидан омон қолган ва бу йилги Тинчлик учун Нобел мукофоти “Ниҳoн Хидaнкё” ташкилоти асосчиларидан бири.

Тошиюки Мимаки 2024 йилги тинчлик учун Нобел мукофотини олганидан ҳайратда эканлигини айтиб, мукофот Ғазода ишлаганларга берилиши кераклигини айтди: “Ниҳон Ҳиданкё? Бу ҳақиқат бўлиши мумкин эмас. Нега Ниҳон Ҳиданкё? Мен Ғазода ишлайдиган одамлар танланишига ишончим комил эди. Ғазода қонга беланган болаларни ота-оналари олиб кетишади. Худди 80 йил аввал Японияда бўлгани каби”, – деди у. Қуйида унинг атом бомбаси тушган илк кунлардаги хотираларини келтириб ўтамиз:

“6 август куни тушдан кейин ҳали бола бўлсам-да, Ота дарёси узра осмондан қоғоз қулаб тушаётганга ўхшаган нарсани кўрганимни эслайман. Удзинадаги қариндошларимга кетаётганимда ёнбошида ётган трамвайни кўрганимни эслайман. Хиросимага атом бомбаси ташланганига икки йил ўтди, бироқ трамвай ҳали ҳам турибди. Буни ҳозир ким тасаввур қила олади?

Мен 1942 йил март ойида Токионинг Шимура-чо, Итабаши-ку шаҳрида туғилганман. Энди ўйлаб кўрсам, мен туғилишимдан уч ой олдин япон флоти Пеарл-Ҳарбор қирғоғида Америка эсминесларига ҳужум қилиб, чўктириб, Тинч океани урушини бошлаб юборди. Менга айтилишича, ота-онам ўтган йилнинг январь ойида турмуш қуришган, яъни улар мен туғилганимга қадар 14 ой турмуш қуришган.

Эшитганимча, отам Шимура, Итабаши-ку шаҳридаги кимё заводида ишлаган, онам эса болаларни тарбиялаган. Менда ўша кунларда ота-онамнинг бир нечта фотосуратлари бор. Бошланғич синфга кирганимда онам ўтмиш соғинчига тўла кунлар ҳақида тез-тез гапириб турарди.

Ота-онамнинг сўзларига кўра, 1945-йилнинг 10-мартида, Токиода қолиш, айниқса, бомбардимон бошланганда, уларни урушга тортади ва вазиятни ниҳоятда қийинлаштиради, деб ўйлаб, отамнинг она шаҳрига бир муддат эвакуация қилишга қарор қилишди. Хиросима шаҳри. Апрел ойида биз Токионинг вайрон бўлган вайроналарини тарк этиб, отамнинг амакисининг тавсияси билан топиб олган бўш уйни вақтинча ижарага олдик. Бу уй Аса округи Имуро қишлоғидаги Утсу шаҳрида жойлашган эди. Биз эвакуация қилган жой қишлоқдаги темир йўл кесишмаси ёнида, Ота дарёсининг тўғри бўйида жойлашган эди. Оиламиз ижарада яшаса-да, тинч ва осойишта ҳаётга қайтгандек эдик. Онам деҳқондан сабзавот сотиб олиш учун мени ва укамни қайиқда Ота дарёсининг нариги томонига олиб борганини эслайман. Бу менда катта таассурот қолдирди.

Отам Хиросима миллий темир йўл локомотив депосида ишлаган, онам эса мени ва укамни тарбиялаш учун бор кучини сарфлаган. 1945 йил 6 август эди, мен уй олдида ўйнаб юрганимда, осмонда тўсатдан чақнаганини кўрдим. Ўшанда мен атиги уч ёшу тўрт ойлик эдим, лекин буни эслайман. Кун давомида кўча бўйлаб уй ёнидан ўтиб, Нунодан Какага кўчиб ўтаётган оломонни кўрдим. Улар Хиросимага атом бомбаси портлаши натижасида яраланганини билишнинг имкони йўқ эди. Эсимда, улар орасида латта кийган, тиланчига ўхшаган ёлғиз бир аёл бор эди. У уйимизга келиб, онамга: “Илтимос, мана бу банкани очинг”, деди. Онам консерва очгич билан қутини очиб, ичидагини идишга қуйиб, аёлга берди. Овқатланаётганда, аёл Нунодан Какагача бўлган саёҳатини давом эттирди.

Кейинчалик онам менга: "Мен бу аёл ўлган деб гумон қиламан", деди. Ўша оқшом мен уйимдан қоғозга ўхшаган нарсанинг Ота дарёси устидаги ғалати милтиллаётганини ва рақсга тушишини томоша қилганимни эслайман.

Отамга келсак, Хиросима вокзалидаги ер ости кийиниш хонасида иш кийимини кийиб ўтирганида, кўз ўнгида чақнаб турган чақнашни кўрди ва баланд овоз эшитади. Ўшанда соат 8:15 бўлган.

Отамнинг сўзларига кўра, у ер юзига чиққанида Хиросима бутунлай вайрон бўлган деб ўйлаган. Станция атрофидаги майдон аланга денгизига ботган ва кўп одамлар қулаб тушган ва ёниб кетган. У менга бинолар ёниб, одамлар ёнаётганини, ҳамма нима қилишни билмай ваҳима ичида қолганини айтди. Баъзан ўйлайманки, агар отам ўсмирлик чоғимда менга атом бомбаси ҳақида кўпроқ гапириб берган бўлса, мен бу ҳақда батафсил билиб олган бўлардим.

Онам бизга шундай деган эди: “Хиросимага бомба тушиб, шаҳар бутунлай вайрон бўлди. Кўп одамлар сув излаб у ёқдан-бу ёққа сарсон-саргардон бўлиб ўлиб кетишди. Мен отангиздан жуда хавотирдаман. поезд станцияси, шаҳарнинг ўзида.” Отам ҳали уйга қайтиб келмагани учун хавотирда эди, Уни топиш учун Хиросима станциясига жўнади ва бизни ўзи билан олиб кетди. Бироқ йўлда транспорт хизматлари тўхтаб қолди. У шаҳарга пиёда киришга ҳаракат қилди, лекин катта ёнғинлар ва қулаб тушган ва ҳалок бўлган кўплаб одамларни кўриб, чарчоқ, қаерда ва қандай юрганини эслай олмаса-да, уйга етиб келдик.

Икки кундан кейин онам бизни яна отамизни қидириш учун шаҳарга олиб кетди. Бола сифатида бизга радиация қанчалик жиддий таъсир қилган эди? 8 август куни яна чарчаб, уйга қайтдик. Аммо кутилмаганда отамиз уйга кириб келди. Бизни кўриб, қувончдан кўз ёш тўкди. У бизга Хиросима станциясидан бутун йўл бўйлаб Геиби линияси бўйлаб тоғ йўли бўйлаб юриб, ниҳоят қайтиб келганини айтди.

Кейин Токиодаги ҳаётимизни давом эттиришимиз учун Саяма префектурасидаги Кумагая шаҳридаги онамнинг ота-онасининг уйига бордик. Биз йўлда Осака вокзалига ўтишимиз керак эди. Эсимда, биз тунги поезднинг келишини кутаётганимизда, бир қанча одамлар бизга яқинлашиб, овқат сўрашди. Токио вайронага айланган эди. Онамнинг синглиси Токионинг Ҳатагая шаҳрида яшаган, шунинг учун биз унинг уйида тунаб қолдик.

Эртаси куни биз Кумагаяга етиб келдик. Тўртталамиз ва бувим ҳам шаҳардаги студияда суратга тушдик. Бу барчамизни ўз ичига олган биринчи ва охирги фотосурат эди.

Бувим етти йилдан кейин вафот этди ва биз ўша куни суратга тушганимиздан кейин яна учрашиш имконига эга бўлмадик. Жуда камбағал бўлганимиз сабабли, биз Токиога боришга имконимиз йўқ эди. Шу йилнинг кузида биз Ямагата округидаги Кичисака қишлоғининг бир қисмидаги Ёшикидаги отамнинг ота-она уйига кўчиб ўтдик.

Биз яшаган уй оиланинг асосий уйи ёнида жойлашган омбор эди. Биз табиий равишда тоғдан тушадиган сувдан фойдаланганмиз, шунинг учун ёмғир ёғса сув лойқа бўлиб қолди. Ота-онам отамнинг оиласи билан қишлоқ хўжалиги ва қурилиш лойиҳаларида ишлаш учун кетишган. Улар ташқарида бўлганларида мен жуда кўп овқат пиширганимизни эслайман, айниқса эски печда гуруч пиширардик. Мен картошка ва пиёзни қайнатиб, кейин уларни соя соуси билан зираворладим. Онам ҳамиша пиширганларимни мақтаб, мазали эканлигини айтиб турарди. Тез орада унинг мақтови бутун маҳаллага тарқалди ва ҳамма мен ҳақимда яхши гапирганини эслайман.

Ўтмишга назар ташлайдиган бўлсам, бувим Хиросима тоғларида урушдан кейинги ҳаётимиз ҳақида қайғурган бўлса керак, чунки бу ҳудуд биз учун янги эди. Аммо онамга бизни тарбиялашда сўнмас қатъияти учун раҳмат айтаман. У бизнинг уйимизга бахт олиб келган.

Ўша пайтда биз А-бомба билан урилганимиз ёки радиация таъсирига дучор бўлганимизни билмасдик. Биз билган нарса шуки, маҳалладаги бир аёл Хиросима устидан бир зумда тарқалиб кетган чақнаш ҳақида бизга нима деган эди.

Бизнинг ҳаётимиз қашшоқлик ва қийинчиликда давом этди, лекин оилавий ҳаётимиз яхши ёки ёмон эмас эди. Бироқ, январь ойида бошланғич мактабнинг бешинчи йилида ўқиётганимда, мен бир неча кун иситмасимдан кўтарилиб, узоқ вақт мактабга келмай қолдим. Ёшисака касалхонасидан доктор Ито мени текширди ва ўқитувчим жаноб Токуро Уеда тез-тез келиб, мактабда содир бўлган турли воқеалар ҳақида гапириб берди. Аммо иситма кундан-кунга тўхтовсиз давом этди. Энди ўйлаб кўрсам, иситмам нурланиш касаллигининг ўзига хос аломати эканлигига шубҳа қиламан. Касалхонадаги шифокор онамга шундай деди: “АҚШда стрептомицин деган укол кенг қўлланилади. Ўғлингизни у билан даволаш ҳақида нима деб ўйлайсиз? Дори-дармон нархи жуда қиммат”, деди. Ўша кунларда пул қиймати қандай бўлганини билиш қизиқ бўларди ва укол қанча туради?

Онам бунда қатъиятли бўлди ва менинг соғлигим тикланди.