Бир неча йил олдин германиялик олим Андреас Бартел ўзининг PhD даражасини ёқлагач, айнан шу мавзуга қизиқиб қолди. Кечки овқат вақтида олим бир неча қадаҳ шаробдан сўнг, асрлар давомида шоирларни ҳайратда қолдирган саволни ҳал қилиш учун илм-фандан фойдаланишга қарор қилди ва йиғилганларга шу саволни берди: "Севги нима? Нега бу бўйича илм-фанда қизиқарли лойиҳаларни қилмаслик керак?".

Шундан сўнг олимлар муҳаббат бобида изланиш олиб боришди.
Бартел севги-муҳаббатни физиологик ҳодиса деб ҳисоблади. Корнелл университети иқтисодчиси Роберт Франк эса агар севги қудратли куч бўлмаганда, одамлар ўз жуфтларини биринчи учрашувдан сўнг тарк этишини таъкидлади.

Севгини ўрганиш ва унинг ечимини топиш учун Бартел ва унинг маслаҳатчиси, Лондон Империал коллежи ходими Семир Зеки функционал магнит-резонанс томография сканеридан фойдаланган ҳолда жараённи тадқиқ қилди. Улар муҳаббат сабаб эс-ҳушини йўқотган 17 кишининг миясини кўриб чиқишди.

Икки йиллик турли тадқиқотлардан сўнг олимлар севиб қолган инсоннинг миясини суратларга муҳрлади. Ўрганиш натижалари шуни кўрсатдики, севги жараёнида инсон мияси ўзгаради. Севги туйғулари жараёнида миянинг танқидий фикрлаш ҳолати фаол бостирилади. Яъни севиб қолган инсоннинг миясида оқилона қарорлар қабул қилиш ва танқид қилишга жавобгар қисмлар бутунлай ишламай қолиши (ўчиб қолиши) исботланди.

Таъкидланишича, севиб қолган инсоннинг салбий ҳис-туйғуларни ажрата олиш қобилияти заифлашади. Натижада, севиб қолган инсоннинг кўзларига ҳамма нарса чиройли кўринади. Шунинг ортидан улар кўпинча аҳмоқона ишлар қилишади. Бир-бирларининг камчиликларига эътибор беришмайди. Ёки севги сабаб ўз жонига қасд қилиш ҳолатлари ҳам учрайди.

Тадқиқотчилар шунингдек, ишқий севги ҳамда оналик муҳаббати, яъни онанинг фарзандга бўлган муҳаббатини солиштириб чиқишга қарор қилишди. Қизиғи, улар бу икки ҳолат мия фаолиятига бир хил таъсир кўрсатишини аниқлашди. Жамоа бу учун 20 нафар ёш онанинг миясини сканердан ўтказди. Ўрганишларга кўра, оналарнинг мия фаолияти кўриниши романтик севги бўйича олиб борилган тадқиқотларга жуда ўхшаш. Иккала тадқиқотда ҳам миянинг "мукофот тизими" қисмларида фаолликнинг ошиши қайд этилган. Фақат романтик севги, оналик муҳаббатидан фарқли гипоталамусда фаолликни кучайтирди - бу қўзғалиш туйғуларини бошқаради.

Доктор Андреас Бартелнинг айтишича, ишқий ва оналик муҳаббати мия томонидан ана шундай алоҳида рағбатлантирилиши жуда муҳим. Чунки иккаласи ҳам турнинг давом этиши, инсониятнинг яшаб қолиши учун ҳал қилувчи аҳамиятга эга…

Мафтуна Каримова, ishonch.uz