— Сунъий интеллект ва технологиялар ривожлангани сари ишхоналарда қисқартиришлар кўп бўлади. Куни кеча давлат ташкилотидаги бир танишим билан суҳбатлашиб қолдик, улардаги 2,5 мингта иш ўрни, тахминан 3 йилдан кейин 500 тага тушиши мумкин экан. Улардаги фаолият асосан, ҳисоб-китоб ва таҳлил билан боғлиқ, бу йўналишларга сунъий интеллект жорий қилинар экан, инсон факторига бўлган эҳтиёж кескин камаяди. Натижада иш ўринлари қисқаради. Шу каби бошқа давлат идораларида ҳам қисқартиришлар кейинчалик табиий ҳолатда юз беради. Давлат ҳам самара бермайдиган ишчи кучига ҳаражат қилмоқчи эмас. Буни тўғри тушуниш керак. Лекин...
Танганинг иккинчи томони ҳам бор, яъни инсон тақдири, потенциал ишсиз фуқаролар тақдири. Биздаги асосий муаммо шуки, биз уларни ўз ҳолига ташлаб қўйяпмиз. Натижада, ишсиз ва чорасиз қолган ходимлар оғир вазиятга тушиб қоляпти ва судларга мурожаат қиляпти. Бундан фойда бўлмагач, жамиятда норози кайфиятдаги гуруҳ юзага келяпти.
Фикримча, бу инсонлар бўйича қонунчиликда кўрсатилган имтиёзлар (олдиндан огоҳлантириш, ишдан бўшаш нафақаси ва иш қидириш давридаги кафолатли тўловлар) билан чегараланиб қолмаслик керак. Давлат ташкилотларида қисқартиришга тушган ходимларнинг аксарияти олий маълумотли, салоҳиятли мутахассислар эканини унутмаслик зарур. Улар ўз билим ва тажрибаси билан юртимиз равнақига ҳисса қўша оладиган кадрлар. Шундай экан, уларга кўмак берувчи ва давлат томонидан қўллаб-қувватланувчи қўшимча дастурларни ишга тушириш керак.
Масалан, давлат ташкилотларидан қисқартиришга тушган юқори малакали ва билимли кадрлардан муваффақиятли тадбиркорлар чиқиши мумкин. Фақат уларни тўғри йўналтириш учун яхшигина туртки керак. Улар учун бепул бизнес курслари ташкил этиш, имтиёзли кредитлар ажратиш, махсус солиқ имтиёзлари жорий этиш ва шунга ўхшаш бизнес дастурларни ишга тушириш мақсадга мувофиқ.
Ёки улар учун ишга жойлаштириш бўйича махсус марказлар ташкил қилиш мумкин. Нега махсус марказлар? Чунки улар ўз соҳасида етарли билим ва кўникмага эга бўлган тайёр мутахассислардир. Хусусий секторларда бундай мутахассисларга талаб жуда катта. Ишга жойлаштириш марказлари эса, уларни мутахассис қидириб юрган хусусий секторларга йўналтиради. Албатта, бу марказлар фаолияти доимий ёки қисқартириш даврийлигига қараб вақтинчалик бўлиши мумкин. Марказда психологлар, ҳуқуқшунослар, бизнес-консультантлар дастур доирасида қисқартиришга тушган ходимларга бепул ёрдам кўрсатади.
Кўплаб ҳорижий мамлакатларда қисқартиришга тушган ходимларни қўллаб-қувватловчи бундай дастурлар фаол ишлайди. Бундан кўзланган мақсад салоҳиятли кадрларни ўз ҳолига ташлаб қўймай, аксинча, уларнинг бой тажрибасидан унумли фойдаланишдир.
Бизда ҳам Ҳукумат қисқартиришга тушган ходимларга алоҳида эътибор қаратиб, улар учун ана шундай дастурларни жорий этиши керак.